Onderhoud kapitaalgoederen | Jaarstukken 2020

3.3 Onderhoud kapitaalgoederen

Inleiding

Deze paragraaf gaat conform het Besluit Begroting en Verantwoording over onderhoudsmaatregelen waarmee kapitaalgoederen gedurende de levensduur op een bepaald kwaliteitsniveau worden gehouden. Uitgaven voor onderhoud worden in de begroting opgenomen en/of voor onderhoud wordt via de begroting een onderhoudsvoorziening opgebouwd. Om het beeld over de stand van zaken rond kapitaalgoederen te completeren wordt in deze paragraaf ook op de maatregelen in de investeringssfeer ingegaan (vervanging van een kapitaalgoed, uitbreiding of renovatie).
Een zuivere splitsing tussen vervangings- en uitbreidingsinvesteringen valt niet te maken. Als hoofdregel (conform het BBV en ons beleid) hanteren wij dat levensduur verlengende en waarde verhogende investeringen op consistente basis worden geactiveerd. Daarentegen worden niet levensduur verlengende en niet waarde verhogende investeringen ten laste van de voorziening groot onderhoud gebracht.

Met het onderhoud van en de investeringen in de kapitaalgoederen wegen, water, openbaar groen, riolering en gebouwen is een substantieel bedrag gemoeid. Bepalend voor de omvang van die budgetten is het gekozen kwaliteitsniveau en de vertaling daarvan naar de maatregelen die nodig zijn om dat kwaliteitsniveau te realiseren en te handhaven. Per soort kapitaalgoed worden het ambitieniveau, de bijbehorende maatregelen en kosten vastgelegd in een meerjarig programma.

In het vervolg van deze paragraaf kapitaalgoederen worden de ontwikkelingen in beleid en uitvoering weergegeven voor het jaar 2020 op de gebieden wegen, riolering, water, groen, en gebouwen. Per onderdeel worden de beschikbare uitgavenbudgetten voor onderhoud en investeringen in beeld gebracht.

Wegen

Areaal
Tot de kapitaalgoederen van de wegen behoren de openbare voorzieningen voor wegverharding, trottoirs, civiele kunstwerken (bruggen, viaducten), straatmeubilair (zoals bebording) en openbare verlichting.
In Hilversum zijn de volgende voorzieningen hiervoor aanwezig:

Wegverharding:
Rijweg: 338 km
Vrij liggend fietspad: 149 km
Vrij liggend voetpad: 26 km
Openbare verlichting: 15.600 armaturen
Kunstwerken: 30 stuks (tunnels, viaducten, bruggen)

Beleid
In het Handboek Beheer Hilversum Buiten (vastgesteld in 2009), is het beleid voor het beheer en onderhoud van de wegen en de openbare verlichting binnen de gemeente Hilversum vastgelegd. In 2010 is in het kader van bezuinigingen het kwaliteitsniveau van de plus-gebieden in het handboek “Beheer Hilversum Buiten” teruggebracht naar het basisniveau.
Sinds 2015 werkt de gemeente Hilversum met een nieuw vervangingsprogramma voor de openbare verlichting in Hilversum in de vorm van duurzame led verlichting voor de zogenoemde armaturen.
Het ambitieniveau van het programma onderhoud wegen van Hilversum is gebaseerd op een landelijk gehanteerd normenstelsel voor rationeel wegonderhoud. Voor de investeringen in wegen in 2020 houden wij rekening met een goede balans tussen het investeringsniveau en het kwaliteitsbeheer van de openbare ruimte. Het is van belang dat in het kader van veiligheid en leefbaarheid de kwaliteit van de openbare ruimte voor de korte en lange termijn gewaarborgd blijft.

Uitvoering onderhoud
De achterstand in het onderhoudsniveau voor wegen bedraagt ongeveer 17%. Dit percentage is gebaseerd op metingen die zijn verricht in 2018/2019, voornamelijk in het onderhoud van open verharding (voetpaden). Het oplopen van het achterstallig onderhoud wegen is het gevolg van de vanaf 2010 doorgevoerde structurele bezuinigingen op het beheer en onderhoud van de wegen. De achterstalligheid betreft met name de (klinker)wegen in de wijken. Het onderhoudsniveau op de doorgaande (asfalt)wegen ligt wel op het landelijk aanvaardbare niveau. In het beheerplan Wegen dat in 2021 opgesteld wordt zal het structureel benodigd budget geactualiseerd in beeld worden gebracht.

De meldingen van klachten over het actuele onderhoudsniveau van wegen binnen de gemeente Hilversum lopen via de Meldingen Openbare Ruimte.

Voor 2020 hebben wij (naast het lopende klein onderhoud) op de volgende locaties groot onderhoud uitgevoerd:

Groot onderhoud asfaltverharding

Marathon (busbaan arena)
Amersfoortsestraatweg (Crailo)
Franciscusweg
Bussumergrintweg (Drempels)
Johannes Huslaan
Geert Grootelaan
Loosdrechtseweg (Kruispunt Oscar Romerolaan)
Van Ghentlaan (Fietspad)
Langgewenst
Zeverijnstraat
Larenseweg (buitenring)
Geert van Mesdagweg (buitenring)
Vreelandseweg (buitenring)
Diependaalselaan (buitenring)

Groot onderhoud klinker-, tegel- en half verharding:

Neuweg (drempels)
St. Vitusstraat
St. Annastraat
Jan van Beijerenstraat
Olivier van Noortstraat
Kolhornseweg
Erasmuslaan
Zeverijnstraat (ventweg)
Lorenzweg
Hermelijnstraat (drempels)
Havenstraat
Bussumersteeg
Witte Kruislaan
Sporthavenpad
Neuweg (Buurtbus inrit)
Zuiderweg
Sportpark Loosdrecht (Fietspad)
Laapersveldpad (half verhard)
Hommelmeent (voetpad)

Uitvoering investeringen
In 2020 zijn op diverse locaties in Hilversum de wegen vernieuwd. Hierbij hebben wij zoveel mogelijk gekozen voor een integrale aanpak, door verhardingswerkzaamheden te combineren met rioleringswerken en investeringen in openbaar groen. Daarnaast is de vervanging van de dynamische afsluiting in het centrum afgerond.

Investering Wegen
Noord

Van Hasseltlaan, tussen van den Wal Bakelaan en Stephensonlaan
Lieven de Keylaan, tussen Jacob van Campenlaan en Floris Vosstraat
Vingboonsstraat, tussen Lieven de Keylaan en Berlagelaan
Stalpaertstraat, tussen Lieven de Keylaan en Berlagelaan
Vennecoolstraat
Dorsmanstraat
Wirixstraat
Van der Laakenstraat
La Rivièrestraat
Hannemastraat
Bonnikestraat, tussen La Rivièrestraat en Stroeslaan

Boomberg

Boomberglaan, tussen Bergweg en ’s-Gravelandseweg
Spieghellaan
Peerlkamplaan
Van Lenneplaan

Raadhuiskwartier

Koninginneweg, tussen Sumatralaan en Hoge Naarderweg

Staatsliedenkwartier

Oude Loosdrechtseweg, tussen Gijsbrecht van Amstelstraat en Johan de Witstraat
Hugo de Grootstraat
Van Hoornstraat, tussen Hugo de Grootstraat en Van Oldenbarneveltstraat
Casper Fagelstraat
Jacob Catsstraat, tussen Gijsbrecht van Amstelstraat en Van Oldenbarneveltstraat

Overige wegen

Hyacintenlaan
Voetpad aan de westzijde van de Eikenlaan

Investering Openbare verlichting
Van de volgende gebieden is de openbare verlichting vernieuwd, waarbij LED-verlichting is toegepast:

Bloemenkwartier tussen de Diependaalselaan en Kolhornseweg
Zeeheldenkwartier
Kolhornseweg
Johannes Huslaan

			bedragen x € 1.000
progr	Wegen	jaarrekening 2019	begroting 2020	jaarrekening 2020
1	Onderhoudslasten	3.727	3.649	3.559
1	Investeringen wegen	2.840	3.776	3.863
1	Investeringen verlichting	521	464	623
	Totaal	7.088	7.889	8.045

De in de kolom jaarrekening 2019 opgenomen bedragen voor investering wijken af van wat in de jaarstukken is opgenomen. Voorheen waren alleen de lasten van de investeringen zichtbaar die betrekking hadden op de in dat jaar vrijgegeven investeringen. Hiermee werd geen informatie gegeven over de totale afwikkeling van de projecten die eerder gestart zijn en doorlopen in het verslagjaar. Door deze afwikkeling mee te nemen in de cijfers, wordt dit inzicht nu wel gegeven. Uitgebreide informatie hierover vindt u in de staat van investeringskredieten.

Relevante beleidsnota's

Visie Hilversum Buiten, (2004)
Hilversum Buiten handboek Beheer (2009)
Duurzaam Hilversum 2016-2020 (2016)

Riolering

Areaal
Tot de kapitaalgoederen van de riolering behoren alle openbare voorzieningen die aanwezig zijn voor de gemeentelijke zorgplicht voor afvalwater, hemelwater en grondwater. Het gaat om riolen, rioolgemalen, bufferbassins en bijkomende voorzieningen.

In Hilversum zijn de volgende voorzieningen hiervoor aanwezig:

488 km rioolleiding, waaronder:
- 205 km vuilwater (incl. klein deel verbeterd gescheiden)
- 204 km regenwater (incl. klein deel verbeterd gescheiden)
- 6 km infiltratieriool
- 62 km gemengd riool
- 11 km persleiding en daarnaast drainageleidingen (bij de Loswal)
13.410 inspectieputten
91 uitlaten van (verbeterd) gescheiden hemelwaterstelsels
60 gemalen voor vuilwater, hemelwater, sportparken, tunnels, randvoorzieningen en opvoergemalen
en 1 externe overstort van gemengd rioolstelsel.

Beleid
Het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) bevat de beleidsuitgangspunten voor de exploitatie van het riool en de financiële consequenties daarvan en beslaat steeds een periode van vijf jaar. Het GRP is geactualiseerd in 2015 en heeft betrekking op de periode 2015-2020. Het opstellen van een rioleringsplan berust op een wettelijke verplichting die is neergelegd in de Wet Milieubeheer.
Het GRP is in het najaar van 2020 geactualiseerd en vervangen door het gemeentelijk watermanagementplan (GWP). Het GWP heeft betrekking op de periode 2021-2026 en bevat de beleidsuitgangspunten voor de exploitatie van het riool en de financiële consequenties daarvan.

Uitvoering onderhoud
Het onderhoud van het gemeentelijke rioolstelsel omvat onder meer het reinigen, ontstoppen en repareren van riolen en kolken, dagelijks beheer van rioolgemalen en het vegen van straten. Per jaar reinigen wij ongeveer 15% van het totale areaal aan riolen. De kolken worden twee keer per jaar geleegd. Daarnaast behoort ook het opsporen en zo mogelijk saneren van foutieve aansluitingen op het riool en het opsporen van onjuiste interne koppelingen tot het takenpakket van de gemeente. De dienstverlening aan onze inwoners en ondernemers is een belangrijke, dagelijkse bezigheid.
Bij de actualisatie van het meerjarenonderhoudsplan 2020-2029 zijn onderhoudsvoorzieningen ingesteld voor de gebouwen van de gemalen en de sluis.

Uitgevoerd onderhoud 2020 sluis

Vreelandseweg 76, de deuren van de opslag bij de sluis zijn vernieuwd en geschilderd

Uitgevoerd onderhoud 2020 gemalen

Laapersveld 70, schilderwerk
A. Fokkerweg 103, schilderwerk

Uitvoering investeringen
Jaarlijks wordt aan het gemeentebestuur een uitvoeringsprogramma voorgelegd waarin de vervangingsinvesteringen zijn opgenomen. In het GRP 2015-2020 is het beleid opgenomen om riolen die aan vervanging toe zijn te “relinen”. Bij het relinen wordt niet de hele buis vervangen, maar verstevigen wij de bestaande buis aan de binnenkant zodat deze daarna weer decennialang mee kan. De kosten hiervan zijn veel lager en daardoor kunnen we elk jaar meer kilometers riool aanpakken. Dit is dringend nodig omdat zo’n 60 kilometer riolering in slechte staat is. Het uitvoeringsprogramma betreft deels het relinen van de riolering, en deels het vervangen van de riolering. Riolen worden vervangen als riooltracés moeten worden gewijzigd, en/of op die plaatsen waar ook de openbare weg (verharding en bomen) in aanmerking komt voor onderhoud.

In 2020 zijn de volgende renovatieprojecten uitgevoerd:
Riolering

Staatsliedenkwartier (omgeving Jacob Catsstraat) en Eikenlaan, hiermee is GRP 2015 afgerond
Wirixstraat e.o., Koninginneweg en Hyacintenlaan, daarmee is GRP 2016 afgerond
Bouwplan Dasselaarstraat (meerdere jaarschijven; 2016 en jonger)
Vingboonsstraat Zuid e.o. (GRP 2017)
Burgemeester Gülcherlaan (GRP 2017)
Relinen Diependaalselaan (GRP 2017)

Gemalen

Vijzelgemaal Kerkelanden 3 (renovatie vijzel en ontvangstkelder)

Pompgemalen (renovatie installatie en pompen)
- Joost den Draaierplein
- Turfstraat,
- Valkieser,
- Van Ghentlaan,
- Nieuwe Havenweg 1
- Nieuwe Havenweg 2

			bedragen x € 1.000
progr	Riolering	jaarrekening 2019	begroting 2020	jaarrekening 2020
1	Onderhoudslasten	1.229	1.316	1.284
1	Investeringen GRP	1.136	2.914	-545
1	Toevoeging voorziening onderhoud sluizen			9
1	Toevoeging voorziening onderhoud gemalen			247
1	Toevoeging spaarvoorziening riolering (afboeken investeringen)	2.804	2.804	2.804
	Totaal	5.169	7.034	3.799

De in de kolom jaarrekening 2019 opgenomen bedragen voor investering wijken af van wat in de jaarstukken is opgenomen. Voorheen waren alleen de lasten van de investeringen zichtbaar die betrekking hadden op de in dat jaar vrijgegeven investeringen. Hiermee werd geen informatie gegeven over de totale afwikkeling van de projecten die eerder gestart zijn en doorlopen in het verslagjaar. Dit inzicht wordt nu wel gegeven. Uitgebreide informatie hierover vindt u in de staat van investeringskredieten.

Relevante beleidsnota's

Gemeentelijk Rioleringsplan 2015-2020
Uitvoeringsprogramma duurzaamheid 2012-2015
Gemeentelijk Watermanagementplan 2021-2026

Water

Areaal
Tot de kapitaalgoederen van water behoren de waterbodems en oeverbeschermingen van alle openbare oppervlaktewateren en vijvers in de stad. Daarnaast is de gemeente Hilversum eigenaar van het Hilversums Kanaal.

Beleid
Baggeren is nodig om vaarwegen op diepte te houden voor de scheepvaart en voor overige waterpartijen. Via het baggeren waarborgt de gemeente Hilversum dat het water van de vaarwegen voldoende doorstroomt en verbetert de gemeente de waterkwaliteit.

Onderhoud waterbodems en beschoeiingen
De doorgang op het Hilversum kanaal is op orde. Er is geen structurele beroepsvaart meer in het Hilversums Kanaal. Na het bijstellen van het vaarwegprofiel van het Hilversums Kanaal is nautisch baggeren van het kanaal niet meer nodig. De doorvaartdiepte is minimaal 2.20 meter zoals in de Wateralmanak is aangegeven.

Het beheer van de overige stadswateren is op orde. Voor het beschermen van de oevers zijn rond en/of langs de meeste waterpartijen houten of stalen beschoeiingen aanwezig. Er zijn beperkte mogelijkheden tot preventief of curatief onderhoud van beschoeiingen. Er zijn beperkte bedragen beschikbaar voor klein onderhoud.

Uitvoering onderhoud (waterbodems en beschoeiingen)
Het accent ligt op het opheffen van calamiteiten. In 2020 zijn diverse kleinere onderhouds- werkzaamheden aan de waterbodems en beschoeiingen uitgevoerd.

Uitvoering investeringen (beschoeiingen en sluizen)
Het vervangen van beschoeiingen en onderhoud van sluizen verloopt via het investeringsprogramma. In 2020 is de beschoeiingen van de 3^e havenarm afgerond. De werkzaamheden voor de vervanging van de beschoeiing van het Hilversums kanaal lopen door tot 2022. In 2020 is ook uitvoering gegeven aan de vervanging van de beschoeiing langs de groengordel van de Hilversumse Meent. Ook is de vervanging van de 1^e kanaalbrug in voorbereiding en is de brug over de Gooische Vaart vervangen.

			bedragen x € 1.000
progr	Water	jaarrekening 2019	begroting 2020	jaarrekening 2020
1	Onderhoudslasten	96	108	90
1	Investeringen vervangen beschoeiing	236	1.252	209
	Totaal	332	1.360	299

Groen

Areaal
Tot de kapitaalgoederen van groen behoren de plantsoenen, bomen, muren, hekken en banken in de openbare ruimte.

In Hilversum zijn de volgende voorzieningen hiervoor aanwezig:

Groen in beheer 1,89 km2
34.011 bomen in beheer
959 prullenbakken in beheer
648 bankjes in beheer
167 speelplekken in beheer

Beleid
In het Handboek Beheer Hilversum Buiten (vastgesteld in 2009) en in het Groenbeleidsplan 2030 (vastgesteld in 2013) is het beleid voor het beheer en onderhoud van het openbaar groen en de bomen vastgesteld. In 2010 is in het kader van de bezuinigingen het kwaliteitsniveau van de plus-gebieden in het handboek Beheer Hilversum Buiten teruggebracht naar het basisniveau, met uitzondering van het groen rondom het Raadhuis. De programma’s omvatten zowel het beleid over het onderhoud als de investeringen voor (het inrichten) van het openbaar groen. De gemeente zoekt aansluiting bij de zonering-niveaus van het Handboek Beheer Hilversum Buiten. Om te bezien of de budgetten voor het groenonderhoud en de noodzakelijke renovatie daarvan voor de komende jaren toereikend zijn is gestart met het opstellen van een beheerplan. De resultaten worden meegenomen in het op te stellen programma Groen.

Het beleid met betrekking tot bomen is vastgelegd in het Groenbeleidsplan en in het Handboek Beheer Hilversum Buiten. De ambitie van de gemeente Hilversum is een structureel gezond, divers bomenbestand. Om dit te bereiken, voert de gemeente jaarlijks een VTA (Visual Tree Assessment) inspectie uit. De resultaten neemt zij mee in het programma Boomverzorging. De afgelopen twee jaren kenmerken een behoorlijke toename van de Eiken Processie Rupsplaag en de Kastanjebloedingsziekte. In het beheerplan dat wordt opgesteld, zal ook in beeld worden gebracht wat structureel benodigd is om het bomenbestand op niveau te houden. Ook hiervan worden de resultaten meegenomen in het op te stellen programma Groen.

De nota Impuls voor extra groen is in de Raad van 28 september 2016 vastgesteld. In deze nota zet de gemeente Hilversum in op zeven sporen en zoekt zij aansluiting met de ambities en maatregelen uit het groenbeleidsplan 2030. In totaal, verdeeld over meerdere jaren, heeft de Raad in januari 2016 een krediet van € 1.000.000 beschikbaar gesteld voor het toevoegen van extra groen in het centrum. Het project Impuls extra groen wordt in 2021 afgesloten. Met het krediet zijn diverse groenprojecten uitgevoerd conform de Nota Impuls voor extra groen in Hilversum.

Uitvoering onderhoud
Tot juli 2023 voert SBS, net zoals in de voorgaande jaren vanaf 2007 de onderhoudswerkzaamheden aan groen en bomen uit, conform het onderhoudsbestek SBS. Voor sommige werkzaamheden is een bepaalde frequentie vastgesteld. Andere werkzaamheden toetsen wij op vooraf overeengekomen beeldkwaliteit.

Uitvoering investeringen
Bij het uitvoeren van investeringen wordt zoveel mogelijk gekozen voor een integrale benadering. Waar mogelijk stemt de gemeente de werkzaamheden aan het groen af met gelijktijdige werkzaamheden aan infrastructurele werken zoals: het vervangen van afgeschreven wegen, rioleringswerkzaamheden en projecten. Het kan voorkomen dat wij grotere renovatiewerkzaamheden aan groen apart uitvoeren, omdat de levensduur van het groen niet altijd dezelfde is als die van riolen en andere infrastructurele voorzieningen.

In 2020 is op de volgende locaties het openbaar groen gerenoveerd en zijn de bomen vervangen:

Plantsoenen:

Groen Arenapark Oostereind
Albertus Perkstraat
Groen Bonifaciuslaan
Groen Hommelmeent

Voor het vervangen van kastanjebomen vanwege de Kastanjebloedingsziekte heeft de raad voor de uitvoeringsperiode 2015 – 2023 verdeeld over vier fases middelen beschikbaar gesteld. Door de vlotte realisatie van de tweede fase 2018-2020 in 2019 hebben zodoende in 2020 geen activiteiten op dit vlak plaatsgevonden. Met het beschikbaar krijgen van middelen voor de derde fase in 2021 wordt de vervangingsopgave dan vervolgd.

In de gemeente Hilversum staan 743 speeltoestellen op 167 verschillende locaties. De gemeente kiest voor goede en veilige speeltoestellen volgens het Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen en zorgt dat de speelvoorzieningen voldoen aan de Europese normen. De speelvoorzieningen worden periodiek gekeurd en gerepareerd zodat op geen enkele wijze risico’s worden genomen met de veiligheid van de gebruikers van de speelvoorzieningen.

In 2020 zijn op de volgende locaties speelvoorzieningen en overige objecten vervangen:

Speeltoestellen

Radiostraat
Hommelmeent
Krekelmeent
Hoge Larenseweg
Rigelstraat
Jacob Catsstraat
2 ^e Oosterstraat en Marterlaan
Uitbreiding bij de skatebaan Oude Haven

Kunstgrasvelden

Weversweg
Buys Ballotstraat
Musschenbroekstraat
Wegastraat

Ondergronden

Van Zaenlaan
Ooievaarsplein
’t Hoffplein

Vanaf 2019 zijn de vervangingsinvesteringen van de speelvoorzieningen opgenomen in het investeringsprogramma Groen. Het onderhoud van de speelvoorzieningen was al opgenomen onder Groen. Ten opzichte van de overzichten in de jaarstukken 2019 en begroting 2020 leidt deze verschuiving tot een verschil in de onderstaande tabel.

			bedragen x € 1.000
progr	Groen	jaarrekening 2019	begroting 2020	jaarrekening 2020
1	Onderhoudslasten	3.872	4.046	4.274
1	Investeringen speelvoorzieningen	144	257	298
1	Investeringen groenvoorzieningen	732	188	318
	Totaal	4.748	4.491	4.890

De in de kolom jaarrekening 2019 opgenomen bedrag voor investeringen groenvoorzieningen wijkt af van wat in de jaarstukken is opgenomen. Voorheen waren alleen de lasten van de investeringen zichtbaar die betrekking hadden op de in dat jaar vrijgegeven investeringen. Hiermee werd geen informatie gegeven over de totale afwikkeling van de projecten die eerder gestart zijn en doorlopen in het verslagjaar. Dit inzicht wordt nu wel gegeven. Uitgebreide informatie hierover vindt u in de staat van investeringskredieten.

Relevante beleidsnota's

Visie Hilversum Buiten, 2004
Hilversum Buiten handboek Beheer, 2009
Groenbeleidsplan 2030 (vastgesteld begin 2013)
Duurzaam Hilversum 2016-2020
Impuls voor extra groen (2016)

Kantoorgebouwen

Areaal
Tot de kapitaalgoederen van de kantoorgebouwen behoren de panden voor de huisvesting van de gemeente zelf. Het betreft de kantoorgebouwen: Raadhuis, Stadskantoor Oude Enghweg, villa Oude Enghweg en de gemeentewerf op de 1e Loswal. Het pand voor het Sociaal plein aan de Wilhelminastraat wordt gehuurd.

Beleid
Voor het Raadhuis, het Stadskantoor, de gemeentewerf op 1e Loswal en de kantoorvilla zijn door externe bureaus meerjarige onderhoudsplannen opgesteld (de zogenoemde MOP´s). De gemeente actualiseert de MOP’s ten minste eens in de vier jaar. Jaarlijks wordt voor de MOP´s een vast bedrag gereserveerd waaruit wij alle toekomstige onderhoudslasten kunnen betalen. De MOP’s zijn onderverdeeld in een eigenaars- en een gebruikersdeel.

In het voorjaar van 2020 zijn de MOP’s (en onderhoudsvoorzieningen) geactualiseerd; het MOP 2020-2034 is op 7 oktober 2020 door de raad goedgekeurd. De financiële effecten daarvan zijn verwerkt in de begroting 2020 en verder. Hiermee geven we een realistisch en actueel beeld van de lasten voor het onderhoud.

Het eigenaarsonderhoud wordt gefinancierd uit de voorziening onderhoud Raadhuis en Stadskantoren. In 2020 is € 180.000 aan de voorziening onderhoud Stadskantoren toegevoegd. Daarnaast is een extra dotatie van € 130.000 noodzakelijk om de voorziening op peil te houden voor de planperiode 2020-2029. Voor het dagelijkse/gebruikersonderhoud is voor de kantoorgebouwen een budget beschikbaar van € 493.000 (oorspronkelijk € 483.000) en voor de locatie op de 1e Loswal € 49.000.

Het verduurzamen van het eigen vastgoed waar de kantoorgebouwen deel van uitmaken, is een belangrijke opgave in ons duurzaamheidsbeleid. De maatregelen zijn uitgewerkt in het uitvoeringsprogramma 2016-2020.

Uitvoering eigenaarsonderhoud/gebruikersonderhoud (dagelijks onderhoud)

Eigenaarsonderhoud:
Het eigenaarsonderhoud wordt bekostigd uit de voorziening onderhoud Gemeentelijke huisvesting. Op basis van het in 2020 geactualiseerde MOP wordt daarvoor € 310.000 aan de voorziening voor het onderhoud aan de kantoorgebouwen toegevoegd.

Raadhuis Dudokpark 1
Zoals eerder vermeld, is het opgestelde MOP dit voorjaar geactualiseerd en vervolgens in het najaar goedgekeurd door de raad. Het geactualiseerde MOP heeft een looptijd van 20 jaar (periode 2020-2039). Het MOP is een dynamisch document. Jaarlijks wordt aan de hand van een schouw bepaald wat wij dat jaar gaan uitvoeren en wat wij eventueel door kunnen schuiven naar latere jaren. Ook het naar voren halen van later geplande werkzaamheden komt voor, bijvoorbeeld vanuit het oogpunt van efficiëntie. In 2020 zijn voornamelijk werkzaamheden uitgevoerd aan het onderhoud van de daklichten en de ventilatie. Bovendien zijn reparaties (op grond van de jaarlijkse monumentenwachtrapportage) uitgevoerd aan de raadhuistoren (betonschade).Bij de westgevel is een structurele lekkage hersteld.

Stadskantoor Oude Enghweg 23
Het stadskantoor is in 2009 opgeleverd. In 2020 zijn er onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd aan de CV-leidingen en zijn de motoren van de zonwering vervangen.

Kantoorvilla Oude Enghweg 21
Voor de kantoorvilla is geen planmatig onderhoud uitgevoerd in 2020.

Huisvesting 1 ^e Loswal
Bij de gemeentewerf is schilderwerk uitgevoerd en zijn onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd aan het dakterras.

Huisvesting afdeling Werk, Inkomen en Zorg
Voor de huisvesting van de afdeling Sociaal Plein wordt een pand gehuurd aan de Wilhelminastraat. Het geplande dagelijkse onderhoud bestaat uit diverse kleine onderhoudswerkzaamheden. Het huidige huurcontract van de locatie Wilhelminastraat loopt tot 1 januari 2022.

Gebruikersonderhoud:
Uit het exploitatiebudget van het gebruikersonderhoud wordt het volgende dagelijkse onderhoud voor de kantoorgebouwen betaald:

Elektrotechnische installaties (lichtinstallatie en gebouwbeheersysteem)
Werktuigbouwkundige installaties (verwarmingsinstallaties, luchtbehandeling- en ventilatie, koelinstallaties
Sanitaire installaties (hemelwaterafvoer, riolering, waterinstallaties en sanitair)
Overige installaties ( lift-, de beveiligings- en de brandmeldinstallaties van de gebouwen).
Binnen schilderwerk.

Aan de Villa en het Raadhuis wordt monumentaal onderhoud uitgevoerd. Voor het dagelijkse-/gebruikersonderhoud is voor de kantoorgebouwen een budget in de exploitatie beschikbaar van € 493.000 en voor de locaties 1^e Loswal € 49.000. In 2020 is daarvan respectievelijk € 479.000 en € 23.000 uitgegeven.

Uitvoering investeringen
Vervangingsinvesteringen
De geplande vervangingsinvestering van € 50.000 zijn nog niet uitgevoerd.

Duurzaamheid
In 2020 is een begin gemaakt met investeringen in het raadhuis en de gemeentewerf om installaties CO2-neutraal te verduurzamen. In de gemeentewerf wordt de gasverwarming vervangen door een waterpomp. In het raadhuis worden de ramen en plafonds geïsoleerd. Installaties aangepast (waaronder het ventilatiesysteem) en wordt de verwarming ingesteld op de zogenaamde “middentemperatuur”.

			bedragen x € 1.000
progr	Kantoorgebouwen	jaarrekening 2019	begroting 2020	jaarrekening 2020
4	Onderhoudslasten (raadhuis, stadskantoor, kantoorvilla)	395	483	479
4	Onderhoudslasten (locatie Loswal, Wilhelminastraat)	39	49	23
4	Investeringen	26	50	-
4	Investeringen duurzaamheid		4.569	229
4	Toevoeging voorziening onderhoud	293	180	310
	Totaal	753	5.331	1.041

Relevante beleidsnota's

Meerjarige onderhoudsplannen 2020-2034
Uitvoeringsprogramma duurzaam Hilversum 2012-2015
Duurzaam Hilversum 2016-2020

Onderwijshuisvesting

Areaal
Tot de kapitaalgoederen van de onderwijshuisvesting behoren de schoolgebouwen en gymzalen. Het dagelijks onderhoud van de schoolgebouwen valt niet onder de gemeente, maar onder de schoolbesturen. De gemeente onderhoudt 29 gymnastieklokalen.

Beleid
Onderwijshuisvesting is een wettelijke taak voor de gemeente. Voor (ver)nieuwbouw en het uitbreiden van de onderwijshuisvesting stelt de gemeente investeringsbudgetten beschikbaar. Via het investeringsprogramma legt de gemeente vast welke investeringsbudgetten er in de komende vier jaar voor onderwijshuisvesting beschikbaar zijn. In mei 2020 heeft de raad ingestemd met het Integraal Huisvestingsplan (IHP) voor onderwijshuisvesting. Daarin zijn de investeringen gepland voor de onderwijshuisvesting voor de komende 16 jaar. Alle plannen in deze periode voor (ver)nieuwbouw en uitbreiding van reguliere schoolgebouwen en gymzalen en renovatie van monumentale schoolgebouwen zijn daarin opgenomen. Het plan is tot stand gekomen in samenwerking met alle Hilversumse schoolbesturen. De raad zal jaarlijks worden geïnformeerd over de voortgang van de uitvoering van de plannen in het lopende jaar en over de plannen, planning en kosten van het volgende jaar.

Voor het onderhoud van de gymlokalen in het primair onderwijs (gemeentelijke taak) is een onderhoudsvoorziening ingesteld om de kosten van het geplande levensduur verlengende onderhoud gelijkmatig over tien jaren te spreiden. Aan deze voorziening wordt jaarlijks een bedrag toegevoegd om de gymzalen op het vereiste niveau te houden/krijgen. Het beschikbare budget voor onderhoud is gebaseerd op het MOP 2020-2034 dat in het najaar 2020 door de raad is goedgekeurd. De financiële effecten daarvan zijn verwerkt in de begroting 2020 en verder. Hiermee geven we een realistisch en actueel beeld van de lasten voor het onderhoud. In 2020 is dat een bedrag van € 141.000.

Uitvoering onderhoud
In 2020 zijn de volgende werkzaamheden uitgevoerd:

Gymzaal Lopes Diaslaan 2, vervangen vloer gymzaal en vervangen dakbedekking
Gymzaal Oude Amersfoortseweg 196a, vervangen dakbedekking

Uitvoering investeringen
Met betrekking tot de geplande investeringen van 2020 zijn investeringen gedaan voor vervanging van de noodlokalen van de Lorentzschool bij de dislocatie aan de Van ’t Hoffplein 2 en de uitbreiding van de Wilgetoren. Daarnaast voor de nieuwbouw van de Montessori Centrum.
Met betrekking tot de geplande investeringen tot en met 2019 zijn uitgaven gedaan voor de uitbreiding van de Donnerschool, Stichting Noor voor de aanpassing 2^e etage Buisweg 9 en voor de verbetering van de ventilatie bij GSF Roland Holst College.

			bedragen x € 1.000
progr	Onderwijshuisvesting	jaarrekening 2019	begroting 2020	jaarrekening 2020
2	Investeringen	3.420	3.109	1.345
2	Toevoeging voorziening onderhoud	113	125	141
	Totaal	3.533	3.234	1.486

De in de kolom jaarrekening 2019 opgenomen bedragen voor investering wijken af van wat in de begroting is opgenomen. Voorheen waren alleen de lasten van de investeringen zichtbaar die betrekking hadden op de in dat jaar vrijgegeven investeringen. Hiermee werd geen informatie gegeven over de totale afwikkeling van de projecten die eerder gestart zijn en doorlopen in het verslagjaar. Dit inzicht wordt nu wel gegeven.
Het investeringsbedrag in de kolom begroting 2020 is herzien. Vorig jaar is hier het bedrag voor investeringen opgenomen waarvan de bestemming al bekend was. De investeringen die in het jaarlijks op te stellen Onderwijs Huisvestingsprogramma (OHP) worden verdeeld in december, bleven buiten het overzicht. Nu is het volledige niveau van de investeringen opgenomen. Daarmee sluit het overzicht aan bij het in de begroting opgenomen Investeringsprogramma. Uitgebreide informatie vindt u in de staat van investeringskredieten.

Relevante beleidsnota's

Onderwijshuisvestingsbeleid (OHVB) en –meerjarenplanning 2017-2024
Integraal Huisvesting Plan (IHP) 2020-2035
Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs Hilversum 2016
Onderwijs huisvestingsprogramma 2020
Meer jaren onderhoudsplan gymlokalen t.b.v. primair onderwijs (2015-2034)
Duurzaam Hilversum 2016-2020

Overig maatschappelijk vastgoed

Areaal
Tot de kapitaalgoederen van het maatschappelijk vastgoed behoren de buitensportaccommodaties en panden voor sociale, culturele en welzijnsdoeleinden, sporthallen (incl. zwembad), kinderopvang, begraafplaatsen, parkeergarages en overige panden.
Aantal objecten/gebouwdelen met voorzieningen groot onderhoud:

5 parkeergarages
7 begraafplaatsen
4 cultureel vastgoed
44 sportaccommodaties/sportvelden
36 overig vastgoed
11 buurt- en clubhuizen/kinderopvang

Beleid
Het beschikbare budget voor onderhoud is gebaseerd op het MOP 2020-2034 dat op 7 oktober 2020 door de raad is goedgekeurd. De financiële effecten daarvan zijn verwerkt in de begroting 2020 en verder. Hiermee geven we een realistisch en actueel beeld van de lasten voor het onderhoud. Met dit plan richt de gemeente zich op het sober en doelmatig in stand houden van het maatschappelijk vastgoed. Om de onderhoudslasten gelijkmatig over de jaren te verdelen zijn onderhoudsvoorzieningen ingesteld. Onderstaand wordt per object aangegeven welk bedrag in 2020 aan de desbetreffende voorziening is toegevoegd.

Het bezit van maatschappelijk vastgoed is een kerntaak van de gemeente. Op basis van strategische, juridische en financiële overwegingen wordt jaarlijks door het College van B&W bepaald welke objecten de gemeente de komende jaren af kan stoten.

Uitvoering onderhoud

In 2020 is het MOP geactualiseerd voor de jaren 2020-2029. De voorziening onderhoud maatschappelijk vastgoed is opgeheven waarbij het saldo van de voorziening is herverdeeld over diverse voorzieningen. Zie daarvoor de staat van voorzieningen. In 2020 zijn voor de volgende objecten werkzaamheden uitgevoerd.

Parkeergarages
Het eigenaarsonderhoud wordt gefinancierd uit de voorziening onderhoud parkeergarages. In 2020 is
€ 312.000 aan de voorziening onderhoud parkeergarages toegevoegd.